Mükemmel Olmak Sevilmek İçin Yeterli Değil: Pratfall Etkisi

Beyin; iki yarımküreden oluşan, yüzeyi girintili çıkıntılı bir yapıya sahip, dışarıdan gelen uyarıcıları alma ve tepki verme, karar verme, gelen bilgileri depolama, kasları ve hormonları kontrol etme gibi birçok işlevi olan organizmanın kontrol merkezidir. Beynin nasıl işlediği bu zamana kadar psikolojik araştırmaların konusu olmuştur. Peki beynimiz nasıl karar verir, düşünür ve harekete geçer? Bu soruların cevapları araştırılırken beynin birçok işlevi ve neyi nasıl yaptığı da öğrenilmiştir. Elliot Aronson adında bir psikolog da birini neden başkalarından daha çok sevdiğimizin, beynimizin neden bazı kişilerden daha çok hoşlandığının, onlara karşı sempatimizi arttıran şeyin ne olduğunun cevabını bulmuştur. Buna da “Pratfall Efekt” denmiştir.

Pratfall efekt; kişinin ne kadar mükemmel değilse sevilme oranının o kadar artması anlamına gelir. Hatalar yapan insanları, sakar kişileri mükemmel olan insanlardan daha çok severiz. Düştüğünde gülüp geçebilen bir insanı, hiç düşmeyen veya tökezlemeyen birinden daha sempatik buluruz genelde. Çünkü beynimiz, hata yapan insanları, mükemmel insanlardan daha sıcak ve samimi buluyor.

Kaliforniya Üniversitesi psikologlarından Elliot Aronson bu konuyla ilgili bir deney yapmıştır. Deneyde; iki grup öğrenciye sorular sorulmuş öğrenciler de bu soruları cevaplamışlardır, cevaplar ses kaydına alınmıştır. Öğrencilerin cevapları insanlara dinletildiğinde ikinci gruptan daha çok hoşlandıkları ve onları daha çok sevdikleri görülmüştür. İkinci gruptaki öğrenciler; soruları yanıtlarken hatalar yapmışlar, önlerindeki kahveyi dökmüşler ve telaffuz hataları yapmışlardır. Bu hatalar insanlara sevimli, içten ve doğal gelmiş, ikinci gruba karşı sempati duymuşlardır. Bu deneyin sonucunda da mükemmelliğin insanlarla aramıza mesafe koyduğunu, hatta mükemmel bir insanın samimi gelmediği gibi soğuk ve yapay geldiği görülmüştür.

Görülen o ki, beynimiz hataları seviyor. Mükemmellik sıkıcı geliyor. Dolayısıyla sevdiğiniz ya da birlikte olduğunuz insanın hatalarından, sakarlıklarından neden hoşlandığınızın cevabı “Pratfall etkisi”nde gizli. Arkadaşlıklarınızda fark etmeseniz de beyniniz hataları seçiyor ve seviyor. Aşık olduğunuz insanın hatalarının, sakarlıklarının ve kusurlarının hoşunuza gitmesi Pratfall Etkisi’nden kaynaklanıyor. Yani sevdiğiniz insan hatalarıyla sizin kalbinizde yer alıyor.